İran dünyanın en eski medeniyetlerinden biri.
İranlı ve içinde Türklerin de olduğu yüzlerce araştırmacı ve bilimadamının teknoloji, bilim ve tıbba, daha sonra da Avrupa Rönesansının doğuşunu destekleyecek şekilde çok büyük katkılar sağladığı biliniyor.
1. Pers İmparatorluğu
Bugünkü İran topraklarında yaşayan Medlerin kısa süren hükümranlığına İranlıların kendi ataları olarak kabul ettikleri Persler son verirler (MÖ 2.
300). Kral Keyhusrev (Kreysus) Asur’u, Babil’i ele geçirir. Ülkenin topraklarını Hindistan’a kadar genişletir.
I. Darius (MÖ 522-486) zamanında Pers İmparatorluğu toprakları Mısır’a kadar uzanır. Bu dünyanın o güne kadar gördüğü en büyük imparatorluktur. İmparatorluk sarayları bugünkü Şiraz şehri yakınlarında bulunan Persapolis şehrine kurulur.
.jpg)
İyonya şehirleri kendisine başkaldırmaya başlayınca uzun yıllar boyu sürecek Pers-Yunan savaşları başlar. Persler Lidya Kralını… Sard (Manisa) yakınlarında yenerler. Arkasından Kserkses, Yunanlılara saldırır, Atina’ya kadar ulaşır. Atina Tapınağı’nı ve Akropol’ü yakıp yıkar. (MÖ 480)
Meşhed yakınlarındaki Sus şehrinden Efes’e kadar uzanan 2.400 km’lik bir yol inşa ettirirler.
MÖ 330’larda imparator olan Büyük Darius zamanında Pers toprakları Ege’den Kafkaslara, Mısır’dan Kuzey Hindistan’ın tamamına kadar genişlemiştir.
Ülke “satraplık” adı verilen eyaletlere bölünmüş ve buralara gönderilen “satrap” adı verilen valiler tarafından yönetilmiştir.
Sanatta “Pers Üslubu” geliştirilmiştir.
%20(1).jpg)
2. Büyük İskender’in İntikamı
Perslerin tam güçlerinin zirvesine çıktıkları bir zamanda Makedonyalı Büyük İskender çıkar piyasaya. Büyük İskender Yunanlıların öcünü fazlasıyla alır. Son Darius MÖ 125 yılında İskender tarafından yenilgiye uğratılır.
Büyük İskender Persepolis şehrini ve imparator saraylarını yakıp yıkar.
Darius’un subaylarından biri, kaçan Darius’u yakalayıp, kafasını keserek, İskender’e götürür. Amacı İskender’in gözüne girmektir. Ancak İskender bu davranışı hoş karşılamaz ve subayın da kafasını kestirir.
İskender Pers Kraliçesi Roxana ile evlenir, askerlerinin de İranlı kadınlarla evlenmelerini emreder.
3. Pers’ten Part’a
Bölgede MÖ 247 yılında Pers, Yunan ve diğer bölge kültürlerinin bir ortaklığı olan Part İmparatorluğu kurulur.
Partlar özellikle Ermenilerle ve Romalılarla mücadele ederler. MÖ 53 yılında Roma ordusunu bugün bizim sınırlarımız içinde bulınan Harran ovasında büyük bir bozguna uğratırlar.
Roma’ya tarihinin en büyük askeri felaketlerinden birini yaşatırlar. 44.000 Roma askerinin katıldığı savaşta sadece 10.000 asker sağ kalarak ülkelerine dönebilir. (Mariott 2014: 35).
.jpg)
